มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย (อังกฤษ: The Australian National University หรือ ANU) ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1946 (พ.ศ. 2503) ตั้งอยู่ ณ กรุงแคนเบอร์รา เมืองหลวงของประเทศออสเตรเลีย มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียมีความโดดเด่นในด้านการวิจัยเป็นหลัก และถูกจัดให้เป็นมหาวิทยาลัยที่ดีที่สุดในประเทศออสเตรเลีย นอกจากนี้ มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียเป็นหนึ่งในสมาชิกของกลุ่มมหาวิทยาลัยชั้นนำ 8 แห่งของออสเตรเลีย (Group of Eight), สมาคมมหาวิทยาลัยภาคพื้นแปซิฟิก (Association of Pacific Rim Universities) และ พันธมิตรมหาวิทยาลัยด้านการวิจัยระหว่างประเทศ (International Alliance of Research Universities)
มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียก่อตั้งเมื่อ ค.ศ. 1946 โดยรัฐบาลออสเตรเลีย ในฐานะเป็นมหาวิทยาลัยของประเทศที่ทุ่มเทในด้านการวิจัยเป็นหลัก อันปรากฏอยู่ในภารกิจของมหาลัยที่จะพัฒนาการวิจัยระดับหลังปริญญาตรี เพื่อสนองตอบต่อและที่มีความเกี่ยวข้องกับสาขาที่มีความสำคัญต่อออสเตรเลียในด้านต่าง ๆ ในปี ค.ศ. 1960 มหาวิทยาลัยได้ขยายการเรียนการสอนให้ครอบคลุมระดับปริญญาตรี โดยควบรวมกับ Canberra University College อย่างไรก็ตาม มหาวิทยาลัยคงแยกการดำเนินงานของทั้งสองส่วนต่อไป โดยให้สถาบันการศึกษาขั้นสูง (Institute of Advanced Studies) เน้นการวิจัยและการศึกษาระดับหลังปริญญาตรีต่อไป และให้คณะต่าง ๆ จัดการเรียนการสอนระดับปริญญาตรีเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนั้น ยังจัดตั้งวิทยาลัย และศูนย์การศึกษาเฉพาะทางขึ้นอีกหลายแห่งในภายหลังเช่นกัน มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียเป็นมหาวิทยลัยแห่งเดียวในประเทศที่มีธรรมนูญและโครงสร้าง ซึ่งกำหนดตามพระราชบัญญัติแห่งสภาเครือจักรภพ (Act of the Commonwealth Parliament) ซึ่งต่างจากมหาวิทยาลัยของรัฐแห่งอื่นที่จัดตั้งตามรัฐบัญญัติของแต่ละรัฐหรือสภารัฐเท่านั้น
โครงการการจัดหน่วยการเรียนการสอนและการศึกษาวิจัยของ ANU มีความซับซ้อนพอสมควร เนื่องมาจากประวัติศาสตร์การพัฒนาการของมหาวิทยาลัย เดิมทีมหาวิทยาลัยจัดการศึกษาเป็น 3 ส่วนหลัก คือ สถาบันการศึกษาขั้นสูง (บัณฑิตวิทยาลัยการวิจัยต่าง ๆ) คณะ และหน่วยการศึกษาอื่น ๆ (เช่น บัณฑิตวิทยาลัย ศูนย์วิจัย ศูนย์ศึกษาต่าง ๆ) อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่ปี ค.ศ. 2006 เป็นต้นมา มหาวิทยาลัยได้พยายามจัดหมวดหมู่หน่วยการเรียนการสอนและการวิจัยต่าง ๆ ทั่ว ANU ที่เน้นศึกษาและสอนในสาขาวิชาใกล้เคียงหรือในอาณาบริเวณศึกษาเดียวกัน ที่มีอยู่อย่างกระจัดกระจายทั้งในสถาบันการศึกษขั้นสูง คณะ และหน่วยการศึกษาอื่น ๆ เพื่อให้เกิดการประสานงานและร่วมมือกันในการดำเนินงานทางการศึกษาวิจัยในทุกระดับให้เป็นเอกภาพ และเป็นไปในทิศทางที่เหมาะสมแข่งขันในโลกปัจจุบันมากยิ่งขึ้น ด้วยการจัดตั้งระบบสหวิทยาลัยขึ้น เพื่อเป็นหน่วยการบริหารงานที่นำเอาหน่วยการศึกษาวิจัยต่าง ๆ มาร่วมมือกันอย่างใกล้ชิด
มหาวิทยาลัยจัดให้มีสถาบันการศึกษาชั้นสูง (Institutes of Advanced Studies) เพื่อสนับสนุนการศึกษาค้นคว้าวิจัยในระดับหลังปริญญาตรี ประกอบด้วยบัณฑิตวิทยาลัยการวิจัย (Research School) และศูนย์ศึกษาต่าง ๆ 11 แห่ง คือ
ปัจจุบันคณะต่าง ๆ จัดการเรียนการสอนในระดับปริญญาตรีเป็นส่วนใหญ่ แต่บางคณะยังคงมีการเรียนการสอนและการวิจัยระดับหลังปริญญาตรีด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ตามในปัจจุบัน นับตั้งแต่มีระบบวิทยาลัย ระบบคณะได้ถูกลดความสำคัญลง และถูกจัดให้อยู่ภายใต้หน่วยการเรียนการสอนของวิทยาลัยที่สังกัด เดิม ANU มีทั้งหมด 7 คณะ ได้แก่ คณะศิลปศาสตร์ คณะเอเซียศึกษา คณะเศรษฐศาสตร์และการพาณิชย์ คณะวิศวกรรมศาสตร์และเทคโนโลยีสารสนเทศ คณะนิติศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ และ คณะแพทยศาสตร์
หน่วยการศึกษาอื่น ๆ หรือ ศูนย์ศึกษาวิจัยของมหาวิทยาลัย (University Centres) เป็นการจัดตั้งขึ้นตามวรรคที่ 7 ของพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย มักจัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นหน่วยการศึกษาวิจัยเฉพาะด้านที่สำคัญและอยู่ในความต้องการของประเทศ รวมทั้งบางแห่งอาจมีการจัดการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษาด้วย ซึ่งสามารถดึงทรัพยากรบุคคลที่เดิมสังกัดในคณะและสถาบันการศึกษาขั้นสูงต่าง ๆ มาเป็นประโยชน์เพื่อการนี้ได้ด้วย ประกอบด้วย บัณฑิตวิทยาลัย ศูนย์ศึกษา/วิจัย และสถาบันต่าง ๆ คือ
การก่อตั้งระบบสหวิทยาลัย (Colleges) เพิ่งริเริ่มได้ไม่นานมานี้ โดยค่อย ๆ เริ่มการประสานงานกันตั้งแต่ปี 2006 และเป็นรูปธรรมมากขึ้นในปีถัดมา ในปัจจุบัน มีสถาบันวิจัย คณะ และศูนย์ต่าง ๆ เข้ามาอยู่ภายในสหวิทยาลัยทั้ง 7 แห่ง และคาดว่าระบบสหวิทยาลัยนี้จะเข้ามามีบทบาทสำคัญในการบริหารการศึกษาต่อไป เพื่อให้การวิจัยและการเรียนการสอนในสาขาวิชาที่ใกล้เคียงกันมีการร่วมมือ และแบ่งสรรการใช้ทรัพยาการร่วมกัน โดยเฉพาะบุคลากรทางวิชาการ ให้มีประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดความก้าวหน้าทางวิชาการและมุ่งสู่ความเป็นเลิศต่อไป ปัจจุบันประกอบด้วย
การจัดอันดับโดยสถาบันต่าง ๆ ได้พิจารณาความสำเร็จทั้งในด้านวิชาการ การวิจัย การเรียนการสอน การยอมรับจากสังคมทั้งวงการวิชาการและตลาดแรงงาน และความพร้อมในการบริการการศึกษา ซึ่งผลการจัดอันดับ สามารถกล่าวได้ว่ามหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียเป็นมหาวิทยาลัยอันดับหนึ่งของออสเตรเลีย และทั้งเป็นสถาบันการศึกษาระดับสูงชั้นแนวหน้าทั้งในภูมิภาคเอเซีย-แปซิฟิก และระดับระหว่างประเทศ ทั้งนี้แยกตามหน่วยงานที่ทำการจัดลำดับที่เป็นที่นิยมในการอ้างอิง ตัวอย่างเช่น
อ่านบทความฉบับสมบูรณ์ได้ที่ http://th.wikipedia.org/wiki/Australian_National_University
